معرفی رشته کارشناسی ارشد پرستاری نظامی

رشته کارشناسی ارشد پرستاری نظامی یکی از گرایش های ارشد پرستاری است که با هدف آموزش نیروهای متخصص برای ارائه مراقبت های درمانی و حمایتی در شرایط خاص مانند بحران ها، حوادث غیرمترقبه، بلایا و جنگ ها ایجاد شده است. پرستاری نظامی در ایران از سال ۱۳۹۲ با پذیرش دانشجو در دانشگاه های علوم پزشکی ارتش و بقیه الله (عج) به طور رسمی آغاز شد. پرستار نظامی علاوه بر مراقبت از مجروحان جنگی، مسئولیت هایی همچون مدیریت بهداشت محیطی، پیشگیری از بیماری ها، آموزش کمک های اولیه به نیروها و ارائه خدمات درمانی در شرایط خاص را بر عهده دارد.

وظایف پرستار نظامی

قدمت رشته پرستاری نظامی در جهان به بیش از یک قرن در کشورهایی مانند ایالات متحده آمریکا می رسد، اما در ایران از سال ۱۳۹۲ به طور رسمی و از طریق دو دانشگاه علوم پزشکی ارتش و علوم پزشکی بقیه الله پذیرش دانشجو آغاز شده است. پرستار نظامی یکی از مهم ترین اعضای تیم درمانی در شرایط خاص محسوب می شود که وظیفه او تنها به مراقبت های بالینی معمول محدود نمی شود. این پرستاران باید توانایی ارائه خدمات درمانی و امدادی در محیط های نظامی، میدان های نبرد، حوادث غیرمترقبه و بلایا را داشته باشند.

• مراقبت از مجروحان و مصدومان جنگی:  پرستار نظامی وظیفه دارد در سریع ترین زمان ممکن اقدامات حیاتی اولیه را برای نجات جان مجروحان انجام دهد.
• مراقبت در شرایط بحران و بلایا:  این پرستاران آموزش می بینند تا در حوادث غیرمترقبه، خدمات درمانی و مراقبتی ارائه دهند.
• مدیریت بهداشت و پیشگیری از بیماری ها در میدان:  حفظ بهداشت محیطی و پیشگیری از شیوع بیماری ها در میان نیروهای نظامی از دیگر مسئولیت های این پرستاران است.
• آموزش کمک های اولیه به نیروهای نظامی: یکی دیگر از وظایف پرستاران نظامی، آموزش نکات اساسی کمک های اولیه و اقدامات اورژانسی به سربازان و نیروهای عملیاتی است تا در مواقع اضطراری بتوانند از خود و هم رزمانشان مراقبت کنند.

دروس و تعداد واحدهای کارشناسی ارشد پرستاری نظامی

برنامه آموزشی رشته کارشناسی ارشد پرستاری نظامی شامل: ترکیبی از دروس پایه، دروس اختصاصی و پایان نامه بوده و در مجموع ۳۲ واحد درسی را در بر می گیرد. از این میزان، ۷ واحد به دروس پایه اختصاص دارد که شامل موضوعاتی مانند اخلاق پرستاری و رفتار حرفه ای، نظریه ها و الگوهای پرستاری و کاربرد آنها، مدیریت خدمات پرستاری در بحران و روش تدریس و برنامه ریزی آموزشی می شود. این دروس پایه، دانش نظری و اصول بنیادین پرستاری را به دانشجویان منتقل می کند و زمینه لازم برای یادگیری دروس تخصصی تر را فراهم می آورد.

در کنار دروس پایه، بخش عمده ای از واحدهای درسی، به دروس اختصاصی مربوط می شود که بر مهارت ها و دانش تخصصی مرتبط با مراقبت در شرایط خاص نظامی و بحرانی تمرکز دارد. این دروس اختصاصی شامل مباحث متنوعی است که از جمله آنها: مقدمه ای بر تروما، پرستاری در تروما، پرستاری در جنگ نوین، پرستاری و بهداشت در بحران، روان پرستاری در بحران و امداد و انتقال مصدومین اشاره کرد.

دانشگاه های دارای پذیرش در کارشناسی ارشد پرستاری نظامی (مطابق دفترچه کنکور ۹۵)

رشته کارشناسی ارشد پرستاری نظامی به دلیل ماهیت تخصصی و نیاز به امکانات خاص آموزشی و میدانی، تنها در چند دانشگاه وابسته به نیروهای مسلح پذیرش دانشجو دارد. بر اساس دفترچه کنکور کارشناسی ارشد علوم پزشکی سال ۱۳۹۵، این دانشگاه ها عبارت اند از:

• دانشگاه علوم پزشکی بقیه الله (عج): این دانشگاه وابسته به سپاه پاسداران انقلاب اسلامی است. دانشجویان در طول تحصیل علاوه بر آموزش های تئوری و بالینی، دوره های تخصصی امداد و مراقبت در بحران و جنگ را نیز می گذرانند.
• دانشگاه علوم پزشکی ارتش: این دانشگاه تحت نظر نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی ایران فعالیت می کند و ماموریت آن تربیت پرستاران نظامی برای خدمت در بیمارستان های صحرایی و مراکز درمانی نیروهای مسلح است.

گرایش های دکترای تخصصی پرستاری نظامی (مطابق آخرین دفترچه کنکور)

فارغ التحصیلان کارشناسی ارشد پرستاری نظامی می توانند در گرایش های متعددی برای دکترای تخصصی علوم پزشکی شرکت کنند که هر کدام فرصت های پژوهشی و تخصصی مناسبی ارائه می دهند. از جمله این گرایش ها می توان به سالمند شناسی اشاره کرد. مشاوره توانبخشی نیز به ارائه خدمات مشاوره ای و توانبخشی برای بیماران و آسیب دیدگان اختصاص دارد و نقش مهمی در بهبود کیفیت زندگی آن ها دارد.

بیولوژی تولید مثل گرایشی است که به مسائل باروری و فرآیندهای زیستی تولید مثل می پردازد و در حوزه های پزشکی و پژوهشی اهمیت دارد. فیزیولوژی، به عنوان یکی از گرایش های پایه، عملکردهای طبیعی بدن انسان را بررسی می کند. انفورماتیک پزشکی نیز به کاربرد فناوری اطلاعات در مدیریت داده ها و اطلاعات پزشکی اختصاص یافته و برای رشته های مختلف علوم پزشکی، از جمله پرستاری نظامی، باز است.

گرایش سلامت در بلایا و فوریت ها به مدیریت سلامت در شرایط اضطراری و بلایا می پردازد و برای افرادی که علاقه مند به فعالیت در شرایط بحرانی هستند مناسب است. همچنین سلامت و رفاه اجتماعی به مسائل سلامت جامعه و ارتقای کیفیت زندگی در سطح جمعیت ها توجه دارد و اپیدمیولوژی به مطالعه توزیع و عوامل بیماری ها در جوامع می پردازد.

علاوه بر این، مددکاری اجتماعی و گفتار درمانی گرایش هایی هستند که برای فارغ التحصیلان رشته های مرتبط خود قابل دسترس اند. در مجموع، این گرایش ها امکانات متنوعی برای ادامه تحصیل و ارتقای مهارت های تخصصی فارغ التحصیلان پرستاری نظامی فراهم می کنند.

جمع بندی

رشته کارشناسی ارشد پرستاری نظامی یکی از شاخه های تخصصی و کاربردی پرستاری است که با هدف آموزش نیروهای متخصص برای ارائه مراقبت های درمانی و حمایتی در شرایط خاص مانند بحران ها، بلایا و جنگ ها طراحی شده است. این رشته در ایران از سال ۱۳۹۲ در دو دانشگاه علوم پزشکی ارتش و بقیه الله پذیرش دانشجو دارد و به دلیل نیاز به تخصص و مهارت های ویژه، بازار کار خاص و مهمی دارد. فارغ التحصیلان کارشناسی ارشد پرستاری نظامی می توانند در مقطع دکتری تخصصی در رشته های متنوعی ادامه تحصیل دهند و مسیر علمی خود را گسترش دهند.