رشته پرستاری چیست؟

رشته پرستاری یکی از زیر شاخه‌های علوم پزشکی است. تاریخچه رشته پرستاری بسیار مفصل است و به ۱۷۵۰ سال قبل از میلاد باز می‌گردد؛ تاریخچه رشته پرستاری در ایران نیز در سال ۱۲۹۴ شمسی آغاز شد که تاکنون تغییرات زیادی کرده است. در زمان‌های گذشته، پرستاران نیازمند مدرک آکادمیک نبودند و حتی اکثر افرادی که کمی هم با این رشته آشنایی داشتند، خود را پرستار می‌دانستند؛ اما اکنون ورق برگشته و اوضاع به این منوال نیست و پرستاران به مدرک آکادمیک نیز نیاز دارند. امروزه دانشجویان تنها به مقطع کارشناسی بسنده نکرده و خواهان تحصیل در مقاطع بالاتری مانند کارشناسی ارشد پرستاری و دکتری پرستاری هستند. در آخرین ارزشیابی که صورت گرفته، مشخص شد که پرستاران، جایگاه‌شان با دکترهای بیمارستان نسبتا هم تراز است. تحقق این امر به این خاطر است که بیمار همان‌ قدر که به تخصص دکتر نیاز دارد، به مراقبت‌های ویژه پرستاران نیز نیاز دارد؛ بنابراین همچون گذشته نمی‌توان گفت دکترها جایگاه‌شان در بیمارستان از پرستاران بالاتر است. اکنون اهمیت شغل پرستاری بر هیچکس پوشیده نیست؛ به عنوان مثال ما در این پاندمی ویروس کرونا، به خوبی مشاهده کردیم که جایگاه و حساسیت شغل پرستاران بسیار بالاست و تمام مرگ و زندگی بیماران در دستان خدمت‌ رسان آن‌ها است.
اگر علاقه به شنیدن پادکست دارید پیشنهاد می‌کنیم تمام جزئیات این مقاله را به صورت پادکست گوش کنید. همه چیز درباره رشته پرستاری در این مقاله گفته شده. استاد ذوالفقاری تعریف کامل رشته پرستاری از دانشگاه تا بازار کار رشته پرستاری را در این پادکست‌ها بیان کرده‌اند؛ توصیه می‌کنیم از تجربیات آموزش استاد نهایت بهره را ببرید.

پرستاری شغل است یا حرفه؟

پرستاری یکی از ارکان اصلی سلامت و بهداشت در جامعه است. این جمله یعنی اگر پرستارانی دلسوز در جامعه حضور نداشته باشند، طبیعتا نظام سلامت آن جامعه تحت خطر است. اگر این سوال برای شما پیش آمده که پرستاری چطور شغلی است باید بگوییم که رشته پرستاری از نگاه اکثر پروفسورها و دکترهای متخصص در این حوزه، شغلی است که اهمیت و ضرورت وجود آن هر روز بیشتر از دیروز است. اگر پرستاران حضور نداشته باشند، به طبع کنترل وضعیت سلامت نه تنها در بیمارستان، بلکه در کل کشور تحت خطر است. با این تفاسیر می‌توان گفت پرستاری شغلی است که اهمیت بسیار بالایی دارد و وجود این اقشار زحمتکش برای حفظ سلامت جامعه بسیار حیاتی است.

آیا رشته پرستاری ارزش خواندن دارد؟

در نگاه اول به این رشته، ممکن است با خود بگویید آیا این رشته با خلق و خوی و روحیات من یکی است یا اصلا آیا رشته پرستاری ارزش خواندن دارد؟ در پاسخ به این سوال باید بگوییم، افرادی که علاقه دارند در این رشته مشغول به تحصیل شوند؛ طبیعتا باید از روحیات قوی‌ای برخوردار باشند. همانطور که می‌دانید عمده فعالیت شما در مراکز درمانی و بیمارستان و بخش اورژانس است؛ بنابراین، طبیعتا در طول روز ممکن است با حجم انبوهی بیمار با هر وضعیتی رو به رو شوید. هیچ تضمینی وجود ندارد که شما با بیمارانی روبرو نشوید که دچار سانحه تصادفات و یا نزاع و درگیری شده باشند؛ بنابراین باید بردباری داشته و با دیدن این صحنه‌ها حال‌تان بد نشود. شما باید بتوانید خونسردی خود را حفظ کنید؛ زیرا شما هستید که توانایی رساندن کمک‌های اولیه به بیمار را تا زمان آمدن دکتر دارید. به عبارتی می‌توان گفت تا موقع حضور دکتر ضمانت سلامت بیمار در دستان شماست. اگر روحیه خود را ببازید، در این رشته با شکست مواجه می‌شوید؛ بنابراین در ابتدا باید با این مسائل آشنا شوید و بدانید آیا این رشته با روحیات شما هم‌خوانی دارد یا نه، بعد به فکر تحصیل دراین رشته باشید. 

آیا رشته پرستاری سخت است؟

باید بپذیریم که هر رشته‌ای سختی‌های خود را دارد؛ نمی‌توان همواره ادعا داشت که هیچ رشته‌ای نیست که هیچ گونه سختی نداشته باشد. اگر این سوال برایتان پیش آمده که آیا رشته پرستاری سخت است؟ باید بگوییم پرستاری نیز از این قاعده مستثنی نیست و طبیعتا سختی‌های خود را دارد. این سختی می‌تواند در قبولی یا حین فعالیت در این رشته باشد؛ اما خبری که نوید خوبی با خود به همراه دارد، این است که در کنار سختی‌ها، مزیت‌هایی هم هست که باعث می‌شود سختی‌های این رشته به چشم‌تان نیاید؛ به عنوان مثال یکی از مزیت‌های اصلی رشته پرستاری این است که شما به جامعه و مردم در امری خداپسندانه خدمت‌رسانی می‌کنید و علاوه بر این‌ها، وجود چنین رشته‌ای برای جامعه ضروری است. دومین مزیتی که این شغل دارد این است که شما در بیمارستان از جایگاه شغلی خوبی برخوردار هستید و با دکترها در یک تراز هستید. البته ناگفته نماند که شما باید در این رشته ارتباطات خوبی هم داشته باشید تا بتوانید به بهترین شکل ممکن با بیمار ارتباط برقرار کنید و بتوانید همواره از استرس بیمار کم کنید.

شرایط ورود به رشته پرستاری

شما برای ورود به رشته پرستاری تنها می‌توانید از طریق آزمون سراسری اقدام کنید. شرایط ورود به رشته پرستاری این است که باید تلاش بسیار زیادی داشته باشید تا بتوانید بهترین نتیجه را کسب کنید. نخستین شرط پذیرش در این رشته، این است که بتوانید در آزمون سراسری، رتبه قبولی پرستاری کسب کنید. با کسب رتبه خوب، دانشگاه‌های دولتی و یا غیر دولتی خواهان جذب شما هستند. شما می‌توانید با گذراندن دوره‌های تخصصی تهیه شده در آکادمی حمید ذوالفقاری خود را نسبت به رقبای‌تان متمایز کرده و به موفقیت نزدیک‌تر شوید.
دومین شرط پذیرش در این رشته این است که شما روحیه لازم برای این رشته را داشته باشید؛ نحوه ورود به رشته پرستاری اینگونه است که در مواجهه با بیماران مختلف که شرایط وخیمی دارند یا از اوضاع روحی مناسبی برخوردار نیستند، بتوانید خود را خوبی کنترل کرده و روحیه خودتان را نبازید. همانطور که پیش‌تر گفته شد شما ضامن سلامت بیماران تا زمان حضور دکتر هستید. سومین شرط برای ورود به این رشته این است که بتوانید طرح خدمت اجباری را بپذیرید. شما پس از کسب مدرک لیسانس در این رشته باید به مدت ۲ سال تحت خدمت نظام سلامت باشید و در مناطق محروم و یا مناطقی که به شدت به نیرو احتیاج دارند، فعالیت کنید.
البته ناگفته نماند که حقوق دریافتی خواهید داشت؛ اما ممکن است مقداری کمتر از حد انتظارات‌تان باشد.

شرایط سنی قبولی در رشته پرستاری

طبق آخرین اطلاعات به دست آمده در مورد شرایط سنی قبولی در رشته پرستاری، هیچ محدودیتی از این نظر وجود ندارد؛ بنابراین شما به راحتی با هر سنی، می‌توانید خود را برای شرکت در آزمون این رشته آماده کنید. برای استخدامی در رشته پرستاری، محدودیت‌هایی اعمال شده است که به شرح ذیل است:
برای کسانی که قصد اخذ دیپلم بهیاری دارند، شرط سنی بدین‌گونه است که حداقل سن ۱۸ سال و حداکثر ۲۶ سال داشته باشند.
برای کسانی که قصد دارند مدرک کارشناسی و یا کاردانی رشته پرستاری را بگیرند شرط سنی ۳۵ سال کامل است.
برای کسانی که قصد دارند مدرک ارشد پرستاری را کسب کنند شرط سنی ۴۰ سال کامل است.
برای کسانی که قصد اخذ مدرک دکترا یا بالاتر در این رشته را دارند شرط سنی ۴۵ سال کامل است.

رتبه لازم برای رشته پرستاری

طبیعتا برای قبول شدن در این رشته راه پر پیچ و خمی را پیش رو دارید؛ مهم‌ترین نکته این است که خسته نشوید. رتبه لازم برای قبولی در رشته پرستاری وابسته به این است که شما می‌خواهید در چه دانشگاه و شهری تحصیل کنید؛ به عنوان مثال اگر شما دانشگاه تهران را برای تحصیل بخواهید، طبیعتا باید رتبه شما حداقل ۳ رقمی باشد؛ اما در مقابل اگر پرستاری دانشگاه ازاد شهرهای دور را می‌خواهید، قطعا رتبه پایین‌تری نسبت به دانشگاه تهران نیاز دارید. البته در نظر داشته باشید که اگر رتبه پایین‌تر از ۱۰۰۰ را کسب کنید می‌توانید تمام دانشگاه‌ها را انتخاب کنید.

بازار کار رشته پرستاری

از آنجایی که رشته پرستاری از اهمیت بالایی برخوردار است، پس بازار کار رشته پرستاری در ایران شرایط خوبی دارد. فارغ التحصیلان این رشته می‌توانند آینده شغلی خود را در مراکز درمانی، اورژانس‌ها، مراکز مراقبتی و بیمارستان‌ها تصور کنند. البته شما می‌توانید پس از فارغ التحصیل شدن در این رشته، به فکر مهاجرت هم باشید؛ چون کشورهای در حال توسعه به شدت به پرستار نیاز دارند. پیشنهاد می‌کنیم مقاله بهترین کشور برای مهاجرت پرستاران برای برای اطلاع از شرایط مهاجرت پرستاران از دست ندهید.
به خاطر بالا بودن حساسیت کار و سختی قبولی در این رشته، نسبت تعداد فارغ التحصیلان از تعداد استخدامی‌ها پایین‌تر است؛ بنابراین می‌توانید راحت‌تر کار پیدا کنید. در پاندمی کرونا به دلیل وخیم شدن اوضاع بسیاری از پرستاران برای حفظ جان‌شان از شغل خود استعفا دادند. به دنبال این اتفاق، کشور با کمبود نیرو مواجه است؛ درنتیجه بازار کار در این پاندمی دو برابر شده است. یکی دیگر از مزیت‌های این رشته این است که برخلاف باور عموم مردم، بازارکار رشته پرستاری برای مردان و زنان هیچ تفاوتی ندارد و یکسان است. البته اگر شما بخواهید در مقطع کارشناسی ارشد پرستاری نیز ادامه تحصیل دهید، طبیعتا بازار کار رشته پرستاری برای شما بسیار بهتر هم می‌شود. در رابطه با این موضوع که شغل پرستاری چه شغلی است، در ادامه بیشتر صحبت خواهیم کرد.

ارتقاء شغلی پرستار تا چه حد امکان پذیر است؟

در رابطه با ارتقای شغلی پرستار می‌توان گفت که بستگی به شرایط محیط کار پرستار دارد. به عنوان مثال بعضی از مراکز درمانی و بیمارستان‌ها نیاز به پرستارانی با سطح تحصیلات کارشناسی ارشد، دکتری و سابقه کار در پست‌های پرستار شیفت، سرپرستار، سوپروایزر بالینی، سوپروایزر کنترل عفونت، سوپروایزر آموزشی و ریاست پرستاری بیمارستان را دارد. در این موارد امکان ارتقا شغلی برای پرستاران زیاد است.

وظایف پرستار

پرستاران باید بتوانند در هنگام مواجه با بیمارانی که دچار مسمومیت شده‌اند، یک سری از کمک‌های اولیه را انجام دهند که عبارتند از:
۱. لاواژ معده
۲. دادن داروهای آنتی دوت بر طبق دستور پزشک
۳. درمان تشنج بیمار بر حسب دستور پزشک
۴. اندازه‌گیری گازهای خون شریانی و ph
۵. دادن شارکول فعال یا مسهل
۶. بررسی بیماری‌های همراه
۷. سم زدایی فوری بر حسب نوع مسمومیت (استنشاقی، پوستي، خوراكي و غيره)
۸. کنترل اختلالات دمای بدن (هیپوترمی، هیپرترمی)

طرح اجباری رشته پرستاری چند سال است؟

شاید برای شما هم این سوال پیش آمده باشد که طرح اجباری رشته پرستاری چند سال است؟ طرح اجباری خدمات دولتی شامل یازده رشته علوم پزشکی از جمله پرستاری است. در این طرح، فارغ التحصیل باید به مدت دو سال در بخش خدمات دولتی مشغول به خدمت شود. البته این طرح دارای شرایطی برای معافیت است. مانند:
1- تک فرزندان
2- خانواده شهدا، آزادگان و همسر و فرزند آن‌ها، فرزند جانباز بالای 50 و همسر جانباز بالای 70 درصد
3- فارغ التحصیلان کشورهای خارجی
4- افراد دارای بیماری خاص
5- افرادی که پس از فارغ التحصیلی به خدمت سربازی اعزام شوند.
6- زنانی که همسرشان فوت کرده است
7- ده نفر اول کنکور سراسری
8- افراد دارای مدال طلای المپیاد دانش آموزی
9- خانم‌های متاهلی که قبل از آذر ماه سال 1380 فارغ التحصیل شدند.
10- رتبه اول تا سوم آزمون جامع علوم پایه، آزمون پیش کارورزی و آزمون دستیاری.

حقوق رشته پرستاری

مسلما نمی‌توان با قطعیت کامل اعلام کرد که حقوق پرستاران چقدر است؛ زیرا در مراکز مختلف با توجه به فشردگی و حساسیت کار قطعا حقوق متفاوت است؛ به عنوان مثال پرستاری که در یک مرکز نگهداری سالمندان فعالیت می‌کند، با یک پرستاری که در بخش اورژانس یک بیمارستان شلوغ کار می‌کند، قطعا حقوق یکسانی دریافت نمی‌کند. شما باید با توجه به حیطه‌ای که علاقه دارید در آن خدمت‌رسانی کنید، دریابید چه مقدار حقوق ثابت برای آن حیطه، از سوی ارگان یا سازمان مربوطه اعلام شده است؛ اما اگر کلی به قضیه نگاه کنیم، می‌توانیم بگوییم حقوق دریافتی پرستاران قطعا آنقدر است که لایق آن هستند؛ بنابراین قطعا نمی‌توان گفت که پرستاران حقوق دریافتی پایینی دارند.

نظرات دانشجویان رشته پرستاری در مورد رشتشون

با توجه به آخرین نظرسنجی‌های صورت گرفته دریافتیم که بسیاری از دانشجویان این رشته، از انتخاب خود راضی هستند. آن‌ها بر این باورند که این رشته، هدفی است که برای آن متولد شده‌اند.
البته تا حدودی نیز همینطور است؛ زیرا یکی از رشته‌هایی که به مردم خدمت‌رسانی‌های مفیدی می‌کند، همین رشته است و کمک به مردم یکی از کارهای خداپسندانه به شمار می‌آید. بسیاری از دانشجویان می‌گویند اگر درس بخوانید قطعا هر رشته‌ای برایتان راحت است و رشته پرستاری نیز از این قاعده مستثنی نیست. قطعا برای اینکه شما بتوانید یک پرستار خبره شوید، مدرک به تنهایی کفایت نمی‌کند و باید در آن متخصص شوید تا بتوانید در کار خود موفق شوید.
در کل اگر بخواهیم به صورت جمع بندی بگوییم، می‌توان گفت بسیاری از دانشجویان از هر نظری از رشته خود راضی هستند و از بابت بازارکار و جایگاه اجتماعی در جامعه و از منظرهای دیگر هیچ نگرانی ندارند.